Πως μεταδίδεται ο ιός του Δυτικού Νείλου και πως να προφυλαχθούμε από τα κουνούπια

Συναγερμός έχει σημάνει στις υγειονομικές αρχές της χώρας από την αύξηση του πληθυσμού των κουνουπιών που παρατηρείται φέτος σε πολλές περιοχές της Ελλάδας καθώς και από τον κίνδυνο να αυξηθούν τα κρούσματα του ιού του δυτικού Νείλου που προέρχεται από μολυσμένα κουνούπια. Ηδη χθες το Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεωνκαι Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) ανακοίνωσε το πρώτο κρούσμα ιού του Δυτικού Νείλου για φέτος το οποίο εντοπίστηκε σε ηλικιωμένο άνδρα, ο οποίος πάσχει από σοβαρά νοσήματα. Το θύμα, που διαμένει στα Σπάτα της Αττικής, έχει μεταφερθεί και νοσηλεύεται στο Νοσοκομείο Σωτηρία.

Το γεγονός ότι ο ασθενής δεν αναφέρει ιστορικό πρόσφατης μετακίνησης σε άλλες περιοχές της χώρας επιβεβαιώνει του φόβους των επιστημόνων ότι μολυσμένα κουνούπια έχουν πλέον περάσει και στον αστικό ιστό και σε πολυπληθείς γειτονιές, όχι μόνο σε περιοχές με λίμνες, έλη, παραποτάμιες περιοχές ή αρδευτικά κανάλια.

Αεροψεκασμοί

Παράλληλα, ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι ειδικά στην Ανατολική Αττική, αλλά και σε άλλες γειτονιές της Αθήνας, παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση κουνουπιών που σε πολλές περιπτώσεις παίρνει χαρακτήρα «σύννεφου». Ειδικά εκεί όπου υπάρχουν ανοικτά φρεάτια, δίκτυα αποχετεύσεων που έχουν πλημμελή φροντίδα, ανοιχτές σχάρες, στάσιμα νερά κ.λπ.

Επίσης, φέτος παρατηρήθηκαν μεγάλες καθυστερήσεις στους αεροψεκασμούς με αποτέλεσμα να επιδεικνύουν αξιοσημείωτη αντοχή πληθυσμοί κουνουπιών τύπου Culex. Οι κωνωποκτονίες έπρεπε να ξεκινήσουν φέτος στις αρχές Μαρτίου, αλλά λόγω έλλειψης κονδυλίων στους δήμους ξεκίνησαν τον Μάιο με αποτέλεσμα να «θεριέψουν» τα κουνούπια, πολλά εκ των οποίων είναι μολυσμένα με τον ιό του Δυτικού Νείλου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πέρυσι είχαν εντοπιστεί 161 κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου και καταγράφηκαν 18 θάνατοι. Από τα 161 κρούσματα, τα 109 εμφάνισαν εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα ή άλλα συμπτώματα του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως η οξεία χαλαρή παράλυση. Τα υπόλοιπα 52 εμφάνισαν πυρετό. Ωστόσο, μπορεί να υπάρχουν εκατοντάδες άλλοι μολυσμένοι με τον ιό που είναι ασυμπτωματικοί.

Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται μέσω του τσιμπήματος των απλών κουνουπιών και στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι ασθενείς παραμένουν ασυμπτωματικοί, δηλαδή δεν παρουσιάζουν κάποιο σύμπτωμα ή έχουν ήπια συμπτωματολογία και δεν χρειάζονται ιατρική βοήθεια.

Συνήθως οι πιο σοβαρές εκδηλώσεις της νόσου εμφανίζονται σε ηλικιωμένα άτομα και ανοσοκατεσταλμένους (με προβλήματα στο ανοσοποιητικό) ασθενείς.

Τα μέτρα προστασίας από τα κουνούπια περιλαμβάνουν τόσο τη χρήση εντομοαπωθητικών ουσιών, σητών, κουνουπιέρων κ.λπ., όσο και την αποφυγή λιμναζόντων νερών σε αυλές και μπαλκόνια (γλάστρες κ.λπ.). Συστήνεται επίσης το πότισμα των φυτών και του γρασιδιού να γίνεται κατά τις πρωινές ώρες. Επίσης, συστήνονται συστηματικές κουνουποκτονίες στις περιοχές, απομάκρυνση λιμναζόντων υδάτων καικαθαρισμός αγωγών ομβρίων υδάτων.

50 είδη

Φορείς του ιού του Δυτικού Νείλου μπορεί δυνητικά να είναι και τα 50 είδη κουνουπιών που εντοπίζονται στη χώρα μας (από τα 3.500 είδη του ζουν στον πλανήτη).

Στο στόχαστρο των επιστημόνων είναι τα πέντε είδη κουνουπιών του υπογένους Stegomyia τα οποία είναι πιο επιθετικά και μεταφέρουν πολύ πιο εύκολα τον ιό από τα υπόλοιπα είδη. Ο πληθυσμός των κουνουπιών αυτών -μεταξύ των οποίων είναι και ο Τίγρης- έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Μάλιστα, στην Αττική υπολογίζεται ότι τα είδη του υπογένους Stegomyia αποτελούν σε αριθμό το 10% του συνόλου των κουνουπιών, ειδικά σε περιοχές όπως η Φιλοθέη, το Ψυχικό, τα Ιλίσια, ο Άγιος Στέφανος κ.λπ.

—Εννέα απαντήσεις για τον ιό του δυτικού Νείλου

Τι είναι η λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου;

Είναι ένα νόσημα, που οφείλεται στον ιό του Δυτικού Νείλου (West Nile virus, WNV) και μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα κουνουπιών.

Γιατί ονομάζεται ιός του Δυτικού Νείλου;

Ονομάσθηκε έτσι, γιατί αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στην επαρχία του Δυτικού Νείλου στην Ουγκάντα, το 1937.

Πώς μεταδίδεται ο ιός του Δυτικού Νείλου;

1. Με μολυσμένα κουνούπια: Ο κύριος τρόπος μετάδοσης είναι με το τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού (συνήθως αφορά το κοινό κουνούπι).

2. Με μεταγγίσεις, μεταμοσχεύσεις: Σε πολύ μικρό αριθμό περιπτώσεων έχει αναφερθεί μετάδοση του ιού από μεταμόσχευση οργάνου, μετάγγιση αίματος και σπανιότατα από τη μητέρα στο έμβρυο (κάθετη μετάδοση).

Ο ιός δεν μεταδίδεται από άτομο σε άτομο: Δεν μεταδίδεται μέσω της συνήθους κοινωνικής (π.χ. άγγιγμα, φιλί), σεξουαλικής ή άλλης επαφής. Επίσης δεν μεταδίδεται από νοσηλευόμενους ασθενείς στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από τον ιό του Δυτικού Νείλου;

Όλοι οι κάτοικοι περιοχών όπου βρίσκεται ο ιός κινδυνεύουν. Ωστόσο, οι άνθρωποι ηλικίας μεγαλύτερης των 50 ετών βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρή νόσο, όταν μολυνθούν με τον ιό του Δυτικού Νείλου.

Πώς εκδηλώνεται η λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου;

1. Στα περισσότερα άτομα, χωρίς συμπτώματα: Το 80% των ατόμων που μολύνονται, δεν εκδηλώνουν κανένα σύμπτωμα.

2. Σε λίγα άτομα, με ήπια συμπτώματα: Το 20% αυτών που μολύνονται, μπορεί να εμφανίσουν πυρετό, κόπωση, πονοκέφαλο, μυαλγίες, αρθραλγίες, εμετούς, εξάνθημα και σπανιότερα διόγκωση των λεμφαδένων. Η νόσος περνάει από μόνη της, συνήθως σε 3-10 ημέρες.

Σε πολύ λίγα άτομα, με σοβαρά συμπτώματα: Λιγότερο από το 1%, μπορεί να εμφανίσει τη σοβαρή μορφή της νόσου (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα, μηνιγγοεγκεφαλίτιδα ή χαλαρή παράλυση), με υψηλό πυρετό, πονοκέφαλο, δυσκαμψία αυχένα, αποπροσανατολισμό, τρόμο, κώμα, μυϊκή παράλυση.

Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα;

Μετά από το τσίμπημα του κουνουπιού μεσολαβούν συνήθως 2 – 14 ημέρες (χρόνος επώασης) μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων.

Τι θα πρέπει να κάνετε αν νομίζετε ότι έχετε λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου;

Η ήπια μορφή της νόσου περνάει από μόνη της και πολλές φορές δε γίνεται αντιληπτή. Αν όμως αναπτύξετε σοβαρά συμπτώματα (όπως έντονους πονοκεφάλους, σύγχυση ή παράλυση), αναζητήστε άμεση ιατρική φροντίδα. Πιθανόν να κριθεί αναγκαία η νοσηλεία.

Υπάρχει θεραπεία για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου;

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Ήπιες περιπτώσεις υποχωρούν, έστω και ύστερα από αρκετές ημέρες. Πιο σοβαρές περιπτώσεις θα χρειαστούν εισαγωγή σε νοσοκομείο (για χορήγηση υγρών, υποβοήθηση της αναπνοής και νοσηλευτική φροντίδα).

Υπάρχει εμβόλιο για τον ιό του Δυτικού Νείλου;

Δεν υπάρχει προς το παρόν διαθέσιμο εμβόλιο έναντι του ιού.

Τρόποι προφύλαξης από τα κουνούπια σε ατομικό επίπεδο:

• Με τη χρήση εντομοαπωθητικών στο ακάλυπτο δέρμα και επάνω από τα ρούχα, που περιέχουν τις παρακάτω δραστικές ουσίες:

• DEET (N,N-διεθυλοτολουαμίδη)


• Πικαριδίνη (picaridin) ή ικαριδίνη (icaridin)


• Αιθέρια έλαια ευκαλύπτου


• R3535

• Για τα εντομοαπωθητικά που περιέχουν DEET, προτιμώνται τα σκευάσματα με συγκέντρωση 20-50%

• για τους ενήλικες και 10-30% για τα παιδιά. Οι έγκυες και οι θηλάζουσες μητέρες θα πρέπει να ακολουθούν τις οδηγίες χρήσης των σκευασμάτων και να συμβουλεύονται το γιατρό τους. Εντομοαπωθητικά με DEET αντενδείκνυνται σε βρέφη μέχρι 2 μηνών, ενώ όσα περιέχουν αιθέρια

• Τα έλαια ευκαλύπτου αντενδείκνυνται σε παιδιά μικρότερα των 3 ετών. Τα εντομοαπωθητικά προϊόντα πρέπει να επαλείφονται μετά από τα αντιηλιακά, και δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή με το στόμα, τα μάτια, το βλεννογόνο της μύτης καθώς επίσης και με τραύματα ή αμυχές (κοψίματα).

• Σε όλες τις περιπτώσεις, θα πρέπει να ακολουθούνται οι οδηγίες χρήσης του σκευάσματος.

Πως να προφυλαχθούμε από τα κουνούπια στο σπίτι:

• Με κατάλληλα ενδύματα δηλαδή ρούχα, που καλύπτουν όσο περισσότερο γίνεται το σώμα (μακριά μανίκια και παντελόνια). Πιο αποτελεσματικά είναι τα ανοιχτόχρωμα και φαρδιά ρούχα.


• Προσοχή πρέπει να δίνεται κατά τις πιο επικίνδυνες ώρες έκθεσης στα τσιμπήματα των κουνουπιών.


• Τα περισσότερα είδη κουνουπιών, που μεταφέρουν τον ιό, τσιμπούν από το σούρουπο μέχρι το χάραμα.

Πώς μπορώ να αποφύγω τα κουνούπια στο σπίτι;

• Με αντικουνουπικά πλέγματα (σήτες), που εμποδίζουν τη δίοδο των κουνουπιών στα ανοίγματα του σπιτιού (π.χ. παράθυρα, φεγγίτες, αεραγωγοί τζακιού). Προσοχή απαιτείται στον περιοδικό έλεγχο και τη συντήρησή τους.


• Με χρήση εντομοκτόνων στον αέρα. Περιέχουν πυρεθρινοειδή (π.χ. περμεθρίνη). Κυκλοφορούν στο εμπόριο στις εξής μορφές: αερόλυμα (αεροζόλ), ταμπλέτες, εξατμιζόμενο διάλυμα, σπιράλ («φιδάκια») κ.λπ. Τα εντομοκτόνα δεν πρέπει να εφαρμόζονται στο δέρμα. Σε όλες τις περιπτώσεις θα πρέπει να ακολουθούνται οι οδηγίες χρήσης του σκευάσματος ή της συσκευής.


• Με χρήση κουνουπιέρας σε περιοχές με μεγάλη πυκνότητα κουνουπιών ή σε περιπτώσεις που αντενδείκνυται η χρήση άλλων προστατευτικών μέσων (όπως για παράδειγμα η χρήση εντομοαπωθητικών με DEET, σε βρέφη μικρότερα των 2 μηνών).


• Με απομάκρυνση του στάσιμου νερού από λεκάνες, βάζα, γλάστρες, παλιά λάστιχα, υδρορροές και άλλα μέρη του κήπου, ώστε να μην έχουν πρόσβαση τα κουνούπια σε λιμνάζοντα νερά, που αποτελούν σημεία εναπόθεσης των αυγών τους. Ακόμα και το έδαφος που παραμένει για μεγάλα διαστήματα υγρό μετά το πότισμα, μπορεί να αποτελέσει σημείο εναπόθεσης αυγών.


• Με χρήση ανεμιστήρων ή κλιματιστικών. Ο δροσερός αέρας μειώνει τη δραστηριότητα των κουνουπιών, αλλά δεν τα σκοτώνει. Η χρήση ανεμιστήρων (ιδίως οροφής) δυσχεραίνει την προσέγγιση των εντόμων.


• Με κούρεμα γρασιδιού, θάμνων και φυλλωσιών (σημεία που βρίσκουν καταφύγιο τα ενήλικα κουνούπια).


• Με χρήση λαμπτήρων κίτρινου χρώματος για το φωτισμό εξωτερικών χώρων (προσελκύουν λιγότερο τα κουνούπια).

Διαβάστε τις οδηγίες του ΚΕΕΛΠΝΟ εδώ.