Δηλητηριώδη φίδια που υπάρχουν στην Εύβοια -Πρώτες Βοήθειες

 Μόνο 3 είδη δηλητηριωδών φιδιών στην Ευβοια

 Στην Ελλάδα, από τα περίπου 22 είδη ερπετών που μπορεί να συναντήσει κανείς, μόνο 7 φέρουν δηλητήριο και είναι όλα τους είδη φιδιών. Τα 5 ανήκουν στην οικογένεια των Εχιδνιδών (Οχιές) και είναι σωληνόγλυφα¹ με σχετικά ισχυρό δηλητήριο, ενώ τα υπόλοιπα 2 στην οικογένεια των Κολουβρίδων και είναι οπισθόγλυφα² με ασθενές δηλητήριο, ακίνδυνα για τον άνθρωπο. Τα φίδια της οικογένειας των Εχιδνιδών (Viperidae) δεν απαντούν ποτέ όλα μαζί στο ίδιο μέρος, αλλά έχουν διαφορετική εξάπλωση ανά την ελληνική επικράτεια και είναι τα εξής:

Οχιά - Vipera ammodytes

Οθωμανική Οχιά - Montivipera xanthina

Οχιά της Μήλου - Macrovipera schweizeri

Αστρίτης - Vipera berus

Νανόχεντρα - Vipera ursinii



Ενώ οι δηλητηριώδεις Κολουβρίδες (Colubridae) είναι οι παρακάτω:



Σαπίτης - Malpolon insignitus

Αγιόφιδο - Telescopus fallax

Απο τα 7 αυτα είδη μόνο 3 έχουν καταγραφεί στην Εύβοια η  Οχιά - Vipera ammodytes, οΣαπίτης - Malpolon insignitus, και το  Αγιόφιδο - Telescopus fallax

Η  Οχιά - Vipera ammodytes έχει το ισχυρότερο δηλητήριο

Από τα υπόλοιπα ερπετά κανένα άλλο δεν φέρει δηλητήριο, είτε πρόκειται για φίδι, σαύρα, χελώνα ή αμφίσβαινα και είναι όλα τους απολύτως ακίνδυνα για τον άνθρωπο.

Τα φίδια που απαντιούνται στην Ελλάδα αριθμούν 22 είδη (μη συμπεριλαμβανομένων των υποειδών) Ταξινομημένα ανά οικογένεια και με αλφαβητική σειρά ανά λαϊκή ονομασία, αυτά είναι:



Colubridae (Κολουμπρίδες):

Αγιόφιδο, Γατόφιδο	Telescopus fallax
Aσινόφιδο, Στεφανοφόρος	Coronella austriaca
Αστραπόφιδο, Εφιός	Dolichophis caspius (παλιά ον/σία: Coluber caspius)
Γιατρόφιδο, Λαφιάτης Ασκληπιού	Zamenis longissimus (παλιά ον/σία: Elaphe longissima)
Δενδρογαλιά	Hierophis gemonensis (παλιά ον/σία: Coluber gemonensis)
Κυβόφιδο, Λιμνόφιδο,	Natrix tessellata
Λαφιάτης	Elaphe quatuorlineata (& Elaphe quatuorlineata sauromates)
Μαύρο φίδι της Γυάρου	Hierophis gyarosensis (παλιά ον/σία: Coluber gyarosensis)
Νανόφιδο, Θαμνόφιδο	Eirenis modestus
Νερόφιδο	Natrix natrix
Σαΐτα	Platyceps najadum (παλιά ον/σία: Coluber najadum)
Σαπίτης	Malpolon monspessulanus
Σπιτόφιδο	Zamenis situla (παλιά ον/σία: Elaphe situla)
Ζαμενής ο μαύρος	Dolichophis jugularis (παλιά ον/σία:. Coluber jugularis)
Ζαμενής της Ρόδου	Hemorrhois nummifer (παλιά ον/σία: Coluber nummifer)

Boidae (Βόες):

Ερημόφιδο

Eryx jaculus

Typhlopidae:

Τυφλίνος

Typhlops vermicularis

Viperidae (Οχιές):

Αστρίτης	Vipera berus
Βουνόχεντρα, Οθωμανική οχιά	Montivipera xanthina
Λασπόχεντρα, οχιά της Μήλου	Macrovipera lebetina schweizeri
Νανόχεντρα	Vipera ursinii
Οχιά, Όχεντρα, Κερασφόρος οχιά	Vipera ammodytes

Οχιά - Vipera ammodytes - Το πιο δηλητηριώδες είδος οχιάς, απαντάται στην Εύβοια

Οχιά - Vipera ammodytes Ενήλικο άτομο, θηλυκό, 

Άλλες ονομασίες:

Αστρίτης (λανθασμένα!), Έχιδνα, Κερασφόρος Οχιά, Κοντόθωρος, Κοντοθοδωρής, Στρίδα, Στρίδης, Κατσουροχιά, Κοντοσέρβα, Όχεντρα, Λιόχεντρα, Οχιντρίτης, Δρίτης, Σκολίδα, Κουρκούλης, Θεριούλι.

 

Οχιά - Vipera ammodytes Ενήλικο άτομο, μεγάλο αρσενικό, 

Άλλες ονομασίες:

Αστρίτης (λανθασμένα!), Έχιδνα, Κερασφόρος Οχιά, Κοντόθωρος, Κοντοθοδωρής, Στρίδα, Στρίδης, Κατσουροχιά, Κοντοσέρβα, Όχεντρα, Λιόχεντρα, Οχιντρίτης, Δρίτης, Σκολίδα, Κουρκούλης, Θεριούλι.

Από τα παραπάνω είδη επικίνδυνο δηλητήριο φέρουν μόνο τα 5 είδη οχιάς από την οικογένεια Viperidae που σε περίπτωση έκχυσης αυτού μπορεί να επέλθει ο θάνατος στον άνθρωπο εάν δεν διακομιστεί εντός μερικών ωρών σε νοσοκομείο για τις πρώτες βοήθειες. Τα άλλα 2 δηλητηριώδη φίδια της χώρας μας είναι το Αγιόφιδο ή Γατόφιδο (Telescopus fallax) και ο Σαπίτης (Malpolon monspessulanus) τα οποία όμως είναι οπισθόγλυφα, που σημαίνει ότι πολύ δύσκολα μπορούν να καταφέρουν δάγκωμα με έκχυση στον άνθρωπο, αλλά και το δηλητήριό τους είναι ασθενές και δεν μπορεί να προκαλέσει θάνατο ή κάποια σοβαρή ασθένεια. Όλα τα υπόλοιπα φίδια είναι παντελώς άκακα και δεν μπορούν να προκαλέσουν καμία απολύτως βλάβη στον άνθρωπο με κανέναν τρόπο.

Σαπίτης - Malpolon insignitus οπισθόγλυφο,  έχει ασθενές δηλητήριο  

Άλλες ονομασίες:  
Κοιλοπέλτης, Σαυρόφιδο, Δεντρογαλιά (λανθασμένα!)

 Telescopus fallax (Αγιόφιδο ή Γατόφιδο)-οπισθόγλυφο με  ασθενές δηλητήριο

Πόσο επικίνδυνα είναι τα δηλητηριώδη φίδια της Ελλάδας;

        

Πολλοί είναι οι μύθοι που ακούγονται γύρω από την επικινδυνότητα των δηλητηριωδών φιδιών και πως ένα δάγκωμα Οχιάς μπορεί να σκοτώσει έναν άνθρωπο μέσα σε λίγα λεπτά. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στην περίπτωση των εντόπιων φιδιών.



Η επικινδυνότητα ενός δαγκώματος με έγχυση εξαρτάται από την ισχύ και την τοξικότητα του δηλητηρίου καθώς και από την συγκέντρωση αυτού στο σώμα του θύματος, συνεπώς η ποσότητα του δηλητηρίου (η ποσότητα εξαρτάται από το είδος και το μέγεθος του φιδιού) αλλά και το βάρος και η ηλικία του θύματος είναι εξίσου σημαντικοί παράγοντες.



Στο ενδεχόμενο δαγκώματος από οποιαδήποτε Έχιδνίδα της χώρας μας και εφόσον έχει γίνει έγχυση δηλητηρίου από το φίδι, το άτομο που δέχθηκε το δάγκωμα κινδυνεύει να νοσήσει σοβαρά, μόνο στην περίπτωση που αυτό δεν διακομιστεί σε κάποιο νοσοκομείο για τις πρώτες βοήθειες εντός των επομένων ωρών, αλλά αντί αυτού αποφύγει την νοσηλεία ή/και χρησιμοποιήσει «γιατροσόφια» και μη έγκυρες και εμπεριστατωμένες τεχνικές θεραπείας. Σε μία τέτοια περίπτωση μη-νοσηλείας σαν την τελευταία, η υγεία του ατόμου διατρέχει κίνδυνο και υπάρχουν πιθανότητες ο ασθενής να χάσει μέχρι και τη ζωή του στα επόμενα εικοσιτετράωρα.



Οι Οχιές είναι αργά φίδια, γι’αυτό και αν νιώσουν απειλή η πρώτη τους αντίδραση είναι να μείνουν ακίνητες προσπαθώντας έτσι να μην γίνουν αντιληπτές. Εάν νιώσουν πως έγιναν αντιληπτές θα προσπαθήσουν να απομακρυνθούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα για να αποφύγουν τον κίνδυνο. Στην περίπτωση που τις πλησιάσει κάποιος αρκετά αρχίζουν να «σφυρίζουν» δυνατά και κουλουριάζονται σε θέση άμυνας, έχοντας στραμμένο το κεφάλι τους προς την απειλή, είτε πρόκειται για άνθρωπο, είτε ζώο, προειδοποιώντας και είναι έτοιμες να χρησιμοποιήσουν την έσχατη άμυνά τους, το δάγκωμα, εάν τις πλησιάσουν σε απόσταση λιγότερη του μισού μέτρου. Παρά τους μύθους που κυκλοφορούν, οι Έχιδνες δεν θα επιτεθούν ποτέ εάν κάποιος δεν τις αρπάξει ή έρθει τόσο κοντά, εάν δεν νιώσουν δηλαδή άμεση απειλή για την ζωή τους. Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση που κάποιος θα τις πλησιάσει στην επικίνδυνη απόσταση των μερικών 10άδων εκατοστών, οι Οχιές, κατά το μεγαλύτερο ποσοστό των πιθανοτήτων, θα δαγκώσουν «στεγνά», δηλαδή χωρίς έγχυση δηλητηρίου, ως προειδοποίηση και μόνο.



Από τις 5 Έχιδνες της χώρας μας η Νανόχεντρα (Vipera ursinii) φέρει το πιο ασθενές δηλητήριο, που σε συνδιασμό με το μικρό του μεγέθους της καθίσταται η λιγότερο επικίνδυνη Οχιά. Παρ’όλα αυτά, ένα δάγκωμα της συνιστάται να αντιμετωπιστεί με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή με ιατρική περίθαλψη σε κέντρο πρώτων βοηθειών.



Τα υπόλοιπα 2 είδη δηλητηριωδών φιδιών της οικογένειας των Κολουβρίδων (Colubridae), φέρουν ασθενές δηλητήριο, που σε συνδιασμό με την θέση που έχουν στην στοματική κοιλότητα τα δόντια που το εκχέουν, καθίστανται ακίνδυνα για τον άνθρωπο, ανίκανα να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στον οργανισμό, ακόμα και αν καταφέρουν έγχυση. Ανάμεσα στα δύο αυτά φίδια, το Αγιόφιδο φέρει το πιο ασθενές δηλητήριο αλλά είναι και το λιγότερο επιθετικό αν πιαστεί, που σημαίνει ότι πολύ σπάνια θα δαγκώσει, ενώ ο Σαπίτης διακρίνεται από σθεναρή άμυνα αν πιαστεί ή απειληθεί και το δηλητήριο ενός μεγάλου ατόμου (μεγάλη ποσότητα δηλητηρίου) μπορεί να προκαλέσει πόνο, πρήξιμο και συμπτώματα πυρετού και ναυτίας σε ευαίσθητα άτομα. Τα συμπτώματα αυτά συνθήθως υποχωρούν μετά από μερικές ώρες, χωρίς ιατρική αγωγή.





Όλα τα είδη ερπετών, αμφιβίων ή αρθρόποδων που φέρουν δηλητήριο, είτε αυτά θεωρούνται επικίνδυνα, είτε όχι, μπορούν να προκαλέσουν έντονα συμπτώματα σε αλλεργικά άτομα. Επισκεφτείτε τον γιατρό σας για έλεγχο αλλεργιών.



Σε κάθε περίπτωση, όταν υπάρχουν συμπτώματα πόνου και οιδήματος (πρήξιμο) ή επικίνδυνα συμπτώματα μετά από δάγκωμα φιδιού, συνιστάται η μεταφορά σε κέντρο πρώτων βοηθειών.



Γενικά, τα δηλητηριώδη φίδια της χώρας μας δεν θεωρούνται τόσο επικίνδυνα, όσο φημολογείται πως είναι. Είναι χαρακτηριστικό πως η θνησιμότητα από δήγματα δηλητηριωδών φιδιών στην χώρα μας έχει σχεδόν εκμηδενιστεί εδώ και μερικές δεκαετίες αφού υπάρχουν πλέον οι ιατρικές γνώσεις και η εμπειρία για την κατάλληλη αντιμετώπισή τους. Επίσης, είναι χαρακτηριστικές οι περιπτώσεις ανθρώπων που επισκέφτηκαν το νοσοκομείο αρκετές ημέρες μετά από δάγκωμα Οχιάς χωρίς περαιτέρω κίνδυνο της υγείας τους μετά την νοσηλεία (βλ. σχετικό άρθρο: herpetofauna.at). Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις άτομα που δαγκώθηκαν και δεν επισκέφτηκαν ποτέ το νοσοκομείο, αλλά μόνο με μία ένεση αδρεναλίνης, απέφυγαν τον κίνδυνο (περιστατικό Stefan Dummermuth). Σε καμία περίπτωση αυτά τα παραδείγματα δεν αναφέρονται προς μίμηση, αλλά για να τονιστεί το χαμηλό σχετικά επίπεδο επικινδυνότητας των εντόπιων Εχιδνών προς αποφυγή πανικού και φημολογίας. Τα παραδείγματα δεν μπορούν να θεωρηθούν αντιπροσωπευτικά καθότι οι συνθήκες κάθε φορά είναι διαφορετικές με διαφορετικούς παράγοντες. Το herpetofauna.gr συνιστά αποκλειστικά την έγκαιρη διακομιδή του θύματος (χωρίς πανικό) σε νοσοκομείο σε περίπτωση δαγκώματος, για την ασφάλειά του, και την αποφυγή χρήσης οποιουδήποτε φαρμάκου χωρίς την επίβλεψη γιατρού.



1. Σωληνόγλυφα ονομάζονται τα φίδια των οποίων τα δόντια που διοχετεύουν το δηλητήριο έχουν εσωτερική δίοδο, είναι κινητά και βρίσκονται στο μπροστινό μέρος της άνω σιαγόνας.



2. Οπισθόγλυφα ονομάζονται τα φίδια των οποίων τα δόντια που διοχετεύουν το δηλητήριο βρίσκονται στο πίσω μέρος της άνω σιαγόνας και είναι σταθερά.





Σύνταξη κειμένου: Ηλίας Στραχίνης

Συμπτώματα και Πρώτες Βοήθειες

Συμπτώματα

Τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα είναι πόνος και οίδημα στο σημείο της έγχυσης, εντός λίγων λεπτών. Στην συνέχεια και όσο ο χρόνος περνάει χωρίς τις πρώτες βοήθειες, το οίδημα αυξάνεται και εξαπλώνεται και στο υπόλοιπο δαγκωμένο μέλος, ενώ μέσα σε λίγες ώρες ενδέχεται να υπάρξουν και άλλα συμπτώματα (βλέπε άρθρο «Δηλητηριώδη δήγματα φιδιών» - περιοδικό “Ιατρικά Χρονικά” / ΠΡΟΣΟΧΗ: πολλά από τα συμπτώματα που αναφέρονται στο τεύχος είναι αποτέλεσμα πανικού ή/και λαθών κατά τις πρώτες βοήθειες και όχι επίδρασης του δηλητηρίου - διαβάστε προσεκτικά).

Πρώτες Βοήθειες

Αμέσως μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα οι κινήσεις που πρέπει να κάνετε ή να μην κάνετε, είναι λίγες αλλά ουσιαστικές.





Μην πανικοβάλλεστε, (πολύ σημαντικό). Ο πανικός χειροτερεύει την κατάσταση. Με τα σημερινά μέσα έχετε όλο το χρόνο μπροστά σας να επισκεφτείτε ένα νοσοκομείο, όπου κι αν βρίσκεστε στην χώρα, μέσα στις επόμενες ώρες, με ασφάλεια και χωρίς ρίσκο.



Αφαιρέστε όποιο αντικείμενο ή ύφασμα θα μπορούσε να σφίξει το μέλος όσο αυτό πρήζεται (π.χ. δαχτυλίδια, ρολόι, βραχιόλια, κτλ).



Κρατήστε το θύμα ακίνητο εάν δεν είναι απαραίτητη η μετακίνησή του. Κρατήστε το δαγκωμένο μέλος όσο το δυνατόν πιο ακίνητο. Με την ακινησία του δαγκωμένου μέλους καθυστερούμε την εξέλιξη των συμπτωμάτων.



Μην κόβετε ή σκίζετε το δέρμα για να ρουφήξετε το δηλητήριο. Όχι μόνο δεν ωφελεί σε τίποτα, αντιθέτως μάλιστα, το τραύμα και το σοκ που προκαλείται από την πράξη επιδεινώνουν την κατάσταση και τα συμπτώματα.



Μην προσπαθείτε να ρουφήξετε το δηλητήριο με το στόμα.



Μην δένετε το δαγκωμένο μέλος. Είναι πολύ σημαντικό να μην εμποδιστεί η κυκλοφορία του αίματος. Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος δημιουργίας θρόμβων και νέκρωσης του άκρου. Το δηλητήριο εξαπλώνεται κυρίως μέσω της λέμφου, συνεπώς μία σφιχτή περίδεση που θα σταματούσε την κυκλοφορία του αίματος είναι ανώφελη και επικίνδυνη. Αντιθέτως, μπορείτε να τυλίξετε το δαγκωμένο μέλος με κοινό, ελαστικό επίδεσμο από την πληγή έως την βάση του άκρου, τόσο λίγο σφιχτά όσο σε περίπτωση διαστρέμματος (να διατηρείται ο σφιγμός στην άκρη του μέλους). Αυτό μπορεί να καθυστερήσει την εξέλιξη των συμπτωμάτων, κάτι που ίσως βοηθούσε σε ενδεχόμενη πολύωρη μεταφορά του ασθενή σε νοσοκομείο. Ο επίδεσμος θα πρέπει να λύνεται και να δένεται αναλόγως κάθε 15-25 λεπτά, διότι το μέλος πρήζεται και η περίδεση σφίγγει περισσότερο. Παρ’όλα αυτά, μία τέτοια περίδεση δεν είναι και απαραίτητη.



Μην τοποθετείτε αντισηπτικά και άλλες ουσίες στο τραύμα.



Μην τοποθετείτε πάγο στην περιοχή του τραύματος.



Μην δίνετε αλκοόλ στον ασθενή.



Μην χορηγείτε παυσίπονα ή άλλα φάρμακα.



Μεταφέρετε τον ασθενή σε κοντινό νοσοκομείο με ψυχραιμία και ασφάλεια, αφού πρώτα έχετε ειδοποιήσει.



Μπορείτε να έχετε στο "κιτ πρώτων βοηθειών" σας αντιισταμινικά και κορτιζόνη για να τα χορηγήσετε στον ασθενή, σε περίπτωση που εμφανιστούν έντονα σημάδια αλλεργίας, εφόσον πάρετε έγκριση και οδηγίες από το Κέντρο Πρώτων Βοηθειών. Απευθυνθείτε στον γιατρό σας για τον τύπο και τις δοσολογίες που αντιστοιχούν στον καθένα.



Η χρήση αντιοφικού ορού δεν συνιστάται καθώς μπορεί να αποβεί επικίνδυνη (αλλεργικό σοκ). Μόνο οι ειδικοί γιατροί μπορούν να κρίνουν και να αποφασίσουν για την χρήση του ορού, η οποία γίνεται πλέον μόνο σε κρίσιμες περιπτώσεις και γενικώς αποφεύγεται. Συνήθως ακολουθείται αγωγή με χορήγηση αντιβιοτικών και προαιρετικά αδρεναλίνης, κάτι που μόνο οι γιατροί μπορούν να κρίνουν, επίσης. Τα συμπτώματα υποχωρούν μετά την κατάλληλη ιατρική αγωγή.







πηγή: herpetofauna.gr

DhlhthriodhDhgmata[1]